ÇOCUKLARDA YEMEK YEME PROBLEMİ
Bebek doğduğu andan itibaren yemeğe isteklidir. Fakat zaman içerisinde çeşitli sebeplerden bu durum bozulabilir ve beslenme sorun haline gelebilir. Özellikle sabırsız ve deneyimsiz ebeveynler ile endişeli-korkulu-otoriter ebeveynler durumu daha da zor hale getirebilirler. Başlangıçta önemsiz gibi görünen bu konu, önlem alınmadığı ya da yanlış müdahaleler yapıldığında ciddi bir sorun haline gelebilir.
Yeme problemi oluşmasına sebep olabilecek önemsiz görünen bazı nedenler; yemeğin çok hızlı yedirilmesi, yemek yenen ortamın rahatsız ve gürültülü olması, çocuğun sevmediği bir yemeğin zorla yedirilmesi olabilir. Bu sebeplerden en sık rastlananı ise çocuğa zorla yemek yedirilmesidir. Bu sebep, çocuğun yemeğe karşı olumsuz bir tavır almasına sebep olur. Bu tavır çocuğun iştahsızlığından çok, istemediği bir şey yaptırılmasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir neden ise tabağa çok fazla yemek konmasıdır. Porsiyonun büyük olmasıyla yemeğini bitiremeyen çocuk sürekli ısrara ve zorlamaya maruz kalmakta, bu sayede yemek esnasında sürekli bir çekişme söz konusu olmaktadır. Çocuk hiç bir zaman yemeği bitirmenin nasıl bir duygu olduğunu öğrenememekte, bunu bir “başarı” olarak algılamakta ve hiç bir zaman bu başarıya ulaşamamaktadır.
İnsanlar duygu ve heyecanlarını çoğunlukla sinidirim sistemi reaksiyonları ile gösterirler. Yetişkin karşısında zayıf ve kaygılı olan çocuk, istekleri yapılmadığında yetişkinin sevgisinin eksik olduğunu düşünür. Bu da yemek sorunu olarak ortaya çıkabilir. Yemek yememe “iştahsızlık” olarak değerlendirilebileceği gibi çoğunlukla bir davranış problemi olarak devam eder. İştahsız çocuğa annenin yemek yedirme çabaları ve çocuğun reddetmesi bir müddet sonra yemek problemine dönüşür. Anneler “iştahsızlık” problemine çözüm bulmaya çalışırlarken çocuk dikkatleri üzerine çekmenin önemli bir yolunu bulmuş olur. “Bir lokma yemek için bütün ev halkı peşinde dolaşmaktadır.” Bir süre sonra çocuk yemek saatlerinin bu şekilde geçmesinden hoşlanmaya başlar. Bir müddet sonra da çocuk, biraz yemek yemesi için istediği her şeyi yemeye; istemediği hiç bir şeyi de yememeğe başlar. İlerleyen zamanlarda da yediği her bir yemek için istediği ayrı bir ödülü almaya başlar.
Ne Yapmalı?
Çocuk 4 yaşından itibaren aile ile oturup yemek yiyebilecek düzeydedir. 4 yaşından önceki dönemde de yemek yerken yanında her zaman biri olmalıdır. Çocuk yemeğini kendisi yiyor dahi olsa, yanında birini hissetmek, gerekli durumlarda ondan yardım almayı isteyecektir. Ayrıca çocuğun yemekte yorgun olmaması ve yemekten önce herhangi bir sürtüşmenin yaşanmamış olması önemlidir. Her öğünde çocuğun sevdiği en az bir yemeğin olmasına dikkat etmek gerekir. Bunun yanında yiyeceklerin çocuğun ilgisini çekecek şekilde yapılmış olması yeme isteğini arttıracaktır. Çocuğun sevdiği şekilli ve renkli tabaklar, masa örtüleri çocuğun yemek yemeye olan hevesini arttıracaktır.
Bütün bunların yanında yemek yeme yukarıda bahsettiğimiz gibi gerçek bir sorun halini aldığında, bu soruna en iyi çözüm çocuğa yemek konusunda ilgi göstermemek olacaktır. Çocuğun tabağına endişe ile bakmamak, ister ye ister yeme tavrında olmak, yemek yerken çocuğa yedirmeye çalışmamak, onu gözlemlememek, ona yemeğini yedirmeye çalışmamak yararlı olacaktır. Yemek ile ilgiyi çekmeye alışmış çocuk, ebeveynlerinin onun yediği yemekle ilgilenmediklerini gördüğünde zamanla bunu ilgi çekme mekanizması olarak kullanmaktan vazgeçecektir. Çocuk yemeden sofradan kalktığında da tepki vermemek ve ara öğünlerde karnını doyurabileceği besinler vermemek önemlidir. Kural basittir: Ya tabağındaki yemeği yersin, ya da bir sonraki öğünü beklersin.” Diğer öğünlerde de bu döngü devam ettirilmelidir. Zaten çocuk bu durumu hızlı bir şekilde kavrayacaktır. Çocuğun açlıktan zarar görmeyeceği unutulmamalıdır.
Çocuğun yemekle ilgili herhangi bir problemi çıktığında annenin söylemesi gereken tek şey “ hepsini bitirmek zorunda değilsin, şimdi aç değilsen diğer öğünde yersin” olmalıdır. Sorunun sürmesi halinde bu çözüm yoluna devam edilir çünkü hiçbir çocuk yemek yemeden çok uzun süre duramaz. Ailelerin yapması gereken en önemli şey yemek konusunda rüşvete başvurmamaktır. Ayrıca çocukların bir kaç yemeğe odaklanmasını engellemek gerekir. Küçük bir parçada olsa her yemekten tatması sağlanmalıdır. Bu, yemekte zorlamak sayılmamaktadır çünkü bu ısrar sadece bir lokma için olacaktır. Bir lokma için ısrar edildiği takdirde çocuk en azından birer lokma şeklinde yemeğe zamanla alışacaklardır.
Yemek yeme zaman zaman kişilerin kendi üzerlerinde egemen oldukları tek konu olabilir. Çocuklar için ise kendilerini yönetebildikleri tek konudur. Bu noktada sorun yemek değil, kurallar ve otorite figürü ile ilgili olduğundan, bir uzmana başvurmak; aradaki ilişkinin düzelmesi ve bu sayede yeme probleminin geçmesi açısından sağlıklı olacaktır.
